Od niemowlaka do ucznia

W pierwszym roku życia dziecko dopiero uczy się rozpoznawać otoczenie i zarządzać uczuciami. Entuzjastycznie wykorzystuje swoje rozwijające się zmysły, aby aktywnie odkrywać świat wokół siebie. Doświadczają szerokiej gamy emocji i maja napady złości, gdy jest zmęczone, czy głodne. Może także reagować na konflikt przez uderzanie, gryzienie, krzyk czy płacz. Płacz jest pierwszym sposobem komunikacji dziecka z otoczeniem, a jest to płacz i nieraz krzyki zróżnicowane, w zależności od tego, co dziecko pragnie okazać.

W przeciągu kilku miesięcy dziecko zaczyna z przyjemnością gaworzyć i szybko zdaje sobie sprawę  z tego, że dorośli reagują na hałas. Kiedy tak się dzieje, dziecko zaczyna ufać takim środkom komunikacji, ponieważ jego potrzeby zostają spełnione.

Pierwsza komunikacja z dzieckiem odbywa się za pomocą przytulenia, dotyku czy nucenia kołysanek. Kiedy dziecko płacze możne je uspokoić swoją obecnością czy kojącym tonem. Dziecko odpowiada na emocje rodzica, komunikacja następuje poprzez to, co widzą, słyszą i czują, reaguje na smutek, napięcie, czy zadowolenie rodzica. Należy więc pamiętać o różnicy w tonie mowy i języku ciała. Niemowlęta i małe dzieci nie rozumieją słów w ich kontekście, natomiast kojarzą je z gestami, tonem głosu i wyrazem twarzy. Dlatego tak ważna jest cierpliwość i spokój dorosłych.

Do drugiego roku zazwyczaj rozwijają się u dziecka umiejętności językowe, począwszy od chrząkania do pojedynczych słów. Komunikuje się niewerbalnie, zazwyczaj wskazując mówi pojedyncze słowa i z czasem próbuje eksperymentować z prostymi kombinacjami słów. Dziecko systematycznie buduje swoje słownictwo poprzez absorbowanie języka z otoczenia i jest w stanie zrozumieć zwroty i proste polecenia używane w rutynowych sytuacjach, dlatego rozmowa z nim jest bardzo ważna. Nawet, gdy nie ma pewności ile dziecko rozumie z tego co słyszy, to słowa są bardzo ważne w kontakcie z dzieckiem.
 
W wieku trzech lat, w wieku przedszkolnym dziecko zaczyna używać bardziej skomplikowanych słów i złożonych zdań. Nie oznacza to jednak, że rozumie wszystkie słowa dorosłych lub pojęcia abstrakcyjne. Dopiero w tym wieku dziecko zaczyna logicznie myśleć i rozumieć sekwencje zdarzeń. Przedszkolaki dowiadują się, że mogą używać konkretnych słów, aby powiedzieć, co one oznaczają. Słowa „nie” i „dlaczego” stają się słowami często powtarzanymi i są oznaką zaznaczania przez dziecko swojej autonomii oraz chęcią zrozumienia otaczającego świata. Dziecko w tym wieku lubi już brać udział w podejmowaniu decyzji, co daje im poczucie kontroli i niezależności oraz starają się tworzyć własne wyjaśnienia. Takie zachowanie pomaga zrozumieć rzeczy jeszcze trudne dla niego do ogarnięcia.
Bardzo ważną kwestią i zadaniem rodziców jest utrzymanie takiego stanu świadomości dziecka, świadomości emocjonalnej i poczucia własnej odrębności. Zgoda na podejmowanie własnych, drobnych decyzji przez dziecko tworzy dla niego bezpieczne możliwości wyrażania siebie i uczuć a proste wyjaśnienia mogą być bardziej skuteczne niż długie dyskusje.
 
W wieku szkolnym dziecko zaczyna oglądać świat w bardziej złożony sposób.
W logiczniejszy sposób ogląda wydarzenia wokół siebie, ale jednocześnie postrzega je bardziej subiektywnie, zaczyna patrzeć na przyczyny i zadawać coraz więcej trudnych i złożonych pytań. Mniej więcej w wieku 6-11 lat działania dziecka stają się bardziej celowe, poprzedzone przemyśleniami.
Zdarza się, że styl komunikacji dziecka w tym wieku jest impulsywny i napędzany przez pragnienia, co może kamuflować głęboką i mądrą naturę. Jest to czas, kiedy dziecko bardzo pragnie być niezależną i samodzielną jednostką, co niestety jest oznaką niedojrzałości.
Z jednej strony dziecko czuje się dorosłe, z drugiej jednak pragnie przytulenia jak maluch.
To czas, kiedy pojawiają się inne autorytety niż autorytet rodziców.
Takie dziwne zachowanie może być bardzo stresujące dla rodziców i dla nich jest to czas sprawdzianu i weryfikacji swoich dotychczasowych kontaktów z dzieckiem. Bez względu na to, jak pozytywne relacje dziecko w wieku szkolnym ma z rodzicami, życie poza domem może zacząć konkurować z życiem rodzinnym.
Z dzieckiem w wieku szkolnym należy po prostu częściej rozmawiać, a już na pewno zawsze znaleźć czas na to, kiedy potrzebuje tego dziecko. Jest mniej okazji do rozmowy z dzieckiem dorastającym, niż z dzieckiem w wieku przedszkolnym, więc należy dołożyć wszelkich starań aby spędzać razem więcej czasu i stwarzać okazje do rozmów. Ważne jest, aby okazując dziecku szacunek, jako odrębnej jednostce, nie traktować jak małe dziecko. Słuchać, a nie pouczać – to niejednokrotnie trudne zadanie, ale poszanowanie inteligencji dziecka może zachęcić je do rozmowy i wzajemnego zrozumienia.

Dzieci rosną i dojrzewają w bardzo różny sposób i w różnym czasie i trudno określić co jest normą. Problemy z nimi mogą się w miarę czasu nasilać, dlatego bardzo ważne jest aby uzyskały pomoc od rodziców jak najszybciej i w jak najszerszym zakresie. A rozmowa z dzieckiem jest ważna w każdym okresie jego życia.

Komentarze

Dodaj komentarz